Marbondong di Angkola ( Adat Budaya Angkola )

Artikel oleh Rony Saputra Siregar

Uncategorized513 Dilihat

 

Marbondong

banner 336x280

Suatu upacara Adat Muda Mudi (Noposo Nauli Bulung) yang selalu diawali dengan adanya perkawinan. Di mana si gadis yang beranjak dari rumah orang tuanya menuju runah calon suaminya. Dia membawa dua orang atau lebih gadis pengiring yang disebut pandongani.

Kedatangan gadis pengiring (pandongani) ini, menjadi perhatian bagi muda-mudi setempat. Perhatian ini merupakan suatu keinginan berkenalan mempererat silaturrahim, dengan tata cara yang telah membudaya secara Adat, yang disebut “Marbondong”.

Diadakan di suatu tempat mapaun “Sopo Godang”, dalam arena terbuka dipersaksikan orang bayak dan direstui orangtua dan pemangku Adat setempat. Peristiwa ini dapat saja terjadi di Desa pengantin lelaki sewaktu kedatangan calon pengantin wanita, dan bisa juga terjadi di Desa orang tua pengantin wanita, sewaktu melepas rindu (Malungun). Dimana gadis pengiring (pandongani), menjadi perhatian bagi pemuda setempat.

Mempersiapkan peralatan “Bondong” yang terdiri dari, 1) Umbut Enau, 2) Jamuru (Mare-mare), 3) Kelapa Muda, 4) Gula, 5) Daun Sirih (Burangir), 6) Ria-ria, 7) Sanggar, 8) Beringin, 9) Sidingin, 10) Padang Togu, 11)Torop, 12) Haronduk Jantan, 13) Sirih sperangkat (isi haronduk), 14) Abit Batak (ulos), 15) Talam, 16) Bendera, 17) Bendera-bendera kecil, 18) Doal (Giring-giring), 19) Ruangan (Arena Permainan) yang telah dikembangi tikar.

 

  1. Pembawa Acara

1) Orangkaya (sebagai pembawa acara), 2) Muda-mudi sebanyak tak terbatas, 3) Seorang ibu (atau janda wanita) sebagai pemandu wanita (ibu pendamping), 4) Seorang bapak sebagai pemandu muda (bapak pendamping), 5) Hatobangon harajaon sebagai pemberi restu dan tempat bertanya.

Pemuda-pemudi yang hadir boleh dari kampung-kampung lain, dan jangan dilupakan sebelum persiapan disediakan terlebih dahulu, muda-mudi setempat mempersembahkan sirih kepada gadis pengiring (pandongani). Mohon bersedia untuk mengisi acara “Marbondong”.

 

  1. Perjalanan Naposo bulung menuju tempat upacara

    Berbalas pantun

Pemuda

  1. Roma-roma sipandurung

Na mandurung di laut siboga

Roma-roma siparlungun

Nama lungun tu Gadis ni Mora

  1. Manggual di haltona

Napa arit-arit tarugi

Malungun di tompa na

Tu dia do baya huligi

  1. Roma-roam sipandurung

Namandurung di topi saba

Roma-roma sipandurung

Pamaligan di tompana

 

Wanita

  1. Ulang ho lalat mandurung

Dis on do pahu talpokon

Ulang ho lalat malungun

Dison do au paintehon

  1. Muda manggual di haltona

Dok-dok so tarambahon

Muda malungun tu tompana

Padonok tolu dipangkulingon

  1. Muda mandurung ho di pala

Tatap tu padang baruas

Muda malungun ho diau

Pangkulingkon unang luas

 

  1. Menyambut Tamu Dengan Berbalas Pantun

 

Pemuda

  1. Bolas dehe mangidas tali

Di tahalak ni saba julu

Bolas doho mangido tahi

Dibadan sinamare munu

  1. Mangkuling pukul pitu

Dibalos pukul salapan

Hami na jong-jong dipintu

Bolas do masuk tu bagasan

  1. Mangkuling pukul salapan

Dotak-dotek pukul sambilan

Malalu hami dibagasan

Dia do amak juguhan

  1. Tusigalangan hita jolo

Bagi humombang hare-hare

Marsijalangan hita jolo

Appot sumonang ma ate-ate

 

 

Wanita

  1. Disusuk ma si mata

Obanon tu mandalasena

Ahama janggal salana

Anggo manjalhi tu padena

  1. Mangkuling pukul pitu

Dibalos pukul salapan

Hamu na jong-jong dipintu

Masuk ahmu tu bagasan

  1. Disurungguk hamu jolo

Dilak-lak nasosereon

Juguk hamu jolo

Diamak naso lageon

  1. Mare ma tu sigalangan

Lalu tu panyabungan

Mare marsijalangan

Lalu marsi tandangan

 

Acara Marbondong

Orang kaya sebagai pembawa acara, lebih dahulu memukul doal (membunyikan giring-giring) yang diiringi suara alok-alok (patatak-patitik) kata-kata pembukaan, yang dibacakan kepada raja-raja, undangan dan seluruh yang hadir, Naposo Nauli Bulung.

Sisi alok-alok pertama, menyayi salah seorang Suhut (pemuda desa itu/mempersembahkan sirih kepada tamu, yaitu pandongani), kemudian kepada semua undangan, yang kemudian raja-raja dari Naposo Nauli Bulung di Desa setempat dan juga dari undangan diberi kesempatan menyampaikan kata-kata sepatah dua kata, yang kemudian diberi kesempatan pula kepada tamu (pandongani) untuk menyambut kata-kata patatak patitik dari yang terlebih dahulu berbicara demikian acara seterusnya.

 

Adegan Bondong

Ia bole naposo bulung, baen madung lalu tu bagas parpidoanon, bagas na bolak pangidoanon, dia do luai, nangkat, diultpna, dia do hatana, ahana didokna (Ning raja naposo). Mangkuling paralok-alok: ia bole……santabi sampulu, sampulu noli santabi, dua anak ni raja dohot namora, sude tu hula marga parkaumon nahumaliang homaloho. Jong-jong ma jolo orangkaya manyurduhon burangir, burangir sirara huduk sibontar adop-adop, dison ma hu patulus, jala manyerahon nadung dapot. Tarlobi tu boru ni namora, tuparkouman sudena hula marga (Burangir di bagasan haronduk jantan).

  1. Tu sidong-dongan jolo

Bulung gambir marpora-pora

Jong-jong au baya jolo

Mangadopkon boru ni raja

  1. Bangkudu baya pamerai

Dilombang ni sialogo

Marguru manyapai

Diau nasu mamboto

  1. Diadehe parpoponan

Aanso hubuat panyipian

Mambaen pangapon ni apion

Ise de hamu siangkaan

Di dia hamu si anggian

Panyurduhon ni burangir on

  1. Poken disi galangan

Panggadisan ni ancimun

Tandana hami siangkaan

Juguhanna di siamun

  1. Rait hamu curagi nami

Anso hamu dun dukkon

Jagit hamu jolo burangir nami

Hami on na manyurduhon

  1. Marppak bona ni alngit

Namaolan anso busuk

Hapogan do da hami manjagit

Burangir na di haronduk

  1. Madung do lalu burangir ta
  2. Boh anaggo songoni disokkonmada

Napande maralok-alok

  1. Dison dipake do giring-giring

Sangape doal sitinggung ni langit

Untuk maralok-alok

  1. Oou……sangape heii…………………….

Santabi sampulu, sampulu noli santabi,

tu anak ni raja songoni tu anak ni Namora,

baen madung marlagut sude di bagas nagodangon,

bangkudu mada pamarai

dilombang ni sialogo

marguru mada manyapai

dituturi hami anso mamboto

botimada luai tu Rajaimaon Raja Panusunan Bulung, Botima………..!

  1. I abo antong marhatamada Suhut songoni na di roha

Dipajojorma botima.

(jadi namanjadi Suhutna, ima anak di Raja di Hutai)

  1. Santampul sangkotap

Di dangka ni bodu pora

Santabi jolo unang harap

Dianak ni mora-mora/anak ni raja

  1. Tutu ma dai di ari na dung lalu

Sanga dihatiha nadung lewat

Ima kahanggitta natandang marepak-epak

Natandang marlaos-laos tu huta nimoranta

Ima tu huta balian

  1. Namamborbori pangaritan

Najumojoro rodang-rodang

Manholoskon parkancitan

Dohot sudani pardangolan

  1. Pandok hata ni dohonon

Tarpaidasa mada sada anak boru namulak

Sian tapian namangkadang panguton uban

Muse dohot sobanna diparihut-ihutkon mada

Sian pudi torus tu bagas parpidoanna

Disi diingot sa mada tutur ni adat

  1. Batuk-batuk laho tu bagas

Marbau lalu tut apian

Anso ulang songon pisang gas-gas

Nadamarimbar hatuluan

  1. Ehem, assalamu alaikum

Mulaon mangkatai

Biadehe lusi koum

Parjolo au manyapai

  1. Adongmada bayo sibarbaron

Tiang ni sonduk tu saba julu

Adong mada si sapaon

Tu badan si namare munu

  1. Baen adong ninna di hutaon, morangkuima

Parmarga siregar, tardidia dehe luai

Bagas ni i?

Jala ibana do muse raja di huta on

  1. Bulus mikim mada boru enggan nalambok

Marlidungi.

Assalamu alaikum….!

  1. Mardalam ma sitam

Na mardalan di jalan raja

Manaek hamu da koum

Buka do pintu dohot jendela

  1. Marbabo tu saba julu

Di toru na gala-gala

Anggo nadisapaimunu

Onmadai bagasna

  1. Randorung sangkinaek

Di tor nipamai

Bolas dehe hamu manek

Sidalian laho manghatai

  1. Huputik ma siala

Huboan mai tut apian

Nadaida pola sala

Anggo mambaen tu na denggan

  1. Habangma ha tutu

Na songgop tu aloban

Marbuka doi pintu munu

Masuk hami tu bagasan

  1. Tusiijuk hamuda

Palalu ham utu lobu layan

Juguk hamu da

Hembangdo amak lampisan

  1. Angtong…! Marburangir hita jolo

Betak biado naseda

Mangkatai mada hita jolo

Sanga biado pangalahona

  1. Gulean ni batang salai

Na di sale di sopo-sopo

Marga dia dohamu luai

Hamion bayo nasomamboto

  1. Anggo ale rambanai

Di toru nipargostangan

Anggo ale marga nami

Ima baya ni boru enggan

  1. Hami mada siregar salak

Nadihandang ni durina

Nadihapi ni bangkarna

Nadi laungi bulungna

Nadipatonggi ni lamunna

  1. Tai haru sabi peda

Dibolgang disirai

Haru hami peda

Nada lupa manyapai

  1. Saba dia dehe saba munu

Anso hamu mambaboi

Marga dia muse hamuon

Hami on namanyapai

  1. Tai anggo tahalak ni sabana

Na marbarombon balik-balik angina

Anggo taringotdo dimarganai

Tangkas sajo dibayo angina

  1. Habang so tarida-ida

Songgop so tarboto-boto

Bayoangin haba-haba

Dohot bayo alogo

  1. Manangkas do gulang-gulang

Sibohon ni langge

Peto madai hamu boru tulang

Iboto ni tunggane

  1. Oloda….! Silak-lak ni singkoru

Sirege-rege ni ompang

Anak ni namboru

Anak babere ni damang

  1. Antong ale boru ni morangku

Boru ni tiang nagori

Anggo taringot di langkakku

Nagiot mambuang-buang diri

  1. Radehe puyuan ni tali

Borombang bona ni bulu

Radoho dongan satahi

Dongan mate dohot mangolu

  1. Hurnop ni padang gondang

Marlojong hambeng tu hauma

Inantai madung matobang

Hodoli harop siangkotna

  1. Disusuk ma simata

Obanon tu mandalasena

Ahagundal salana

Anggo mambaen tu napadena

  1. Pandok ni hata sidohonon

Onma da pangkal api na martimus

Onggo Tuhan manginginkon

Lalu mai dohot tulus

  1. Dioban boru tu bagasna

Ihutmai pandongani

Jolop dohot indahan tungkusna

Onmada asal mula jadi

  1. Ompe baen angkon marsungsang mulakna

Imagadis nimoranta habuaha doma tahe

Silua silohonon tu gadis ni morantai boti mada

Tahi nisude naposo bulung dohot nauli bulung

Botima da alok-alok napande nami

  1. Ooooooo! Laeng melpas dope on hatani olok-olok

Tu suhut dope on manambai hatani kahanggina

Botima!

  1. Ia bo! Singkoru didolok

Torde pandokdokna jolo

Bayo paralok-alok

Namalo mangolpasi hata

  1. Jaman poda madung tumbuk haibege

Pandok nikahanggi mangihut didima au

Botima da paralok-alok nami.

  1. Laingmelpas dopeon tu Noposo Bulung

Hita mulai botima….!

  1. Jadi sapangihut do sude Naposo

Bulung di Hutai

  1. Santabi sampulu sampulu noli

Santabi di langit naujungjung

Ditano nahujojaki, baen melpas

Ma hata ni alok-alok tu Rajai

Mada jolo anak ni namauli Bulung

Manambai hata ni Suhut, Botima….!

  1. Olo………..! Nabaun napandenami, ia dipardalanan

Ni parlagutan ta on ima dilakka-lakka ni kahanggi

Diari nalalu

  1. Asapni janji lobi

Maroban simarpina-pina

Maroban rongkap ni tondi

Siangkup ni ama dohot ina

  1. Pendek ni hata dohonon

Diobanma tujolo ni simatobang

Hokum sarakna pe disalesohon

Nada adong ambang bikkolang

  1. Kehe au tu saba kopi

Tumbuk baya tariri udan

Maduk tar adat sian narobi

Onma natapauman-uman

  1. Onpe nangkan marsungsang mulak

Boru ni moranta lobu ahadoma

Tehe dalan pasuo bohi tu boru

Ni moranta

  1. Manjarappak manjarorak

Tutombak ni situ malun

Pancadiaan ni halalungun

  1. Manjalahi ni hube-hube nisingkut pusuk

Nisirumambe bulung dohot burangir

Sirara huduk, sibontar adop-adop

Paboahon nadung tulus manyarohan nadung dapot.

  1. Bope gambir marlapa lopi

Soda, pining, timbakona

Onmasidalian pasuo bohi

Dohot boru ni moranta

  1. Madung huida dison sudena

Ro diharambi sitolu-tolu

Sudemaon diparhasaya

Nadipulung ni nadua tolu

  1. Diligin ma dohot digana

Manjadi sada bonding

Mambaen sada dilua

Tu boru ni mora dipasondong

  1. Onpeda anggo sian harajaon

Laing nadohot mada manyorahon

Ima tu boru ni moranta boti mada

Alok-alok napande nami

  1. Jadi sapaunduk sapanaili

Bope harajaon torbing balok

  1. Pendek ni hata tu anak ni mora-mora

Songoni tu boru ni mora elpasan ni

Alok-alok

  1. Hei…..! Habang manguroyong-uroyong

Songgop mangulete-ulete namanjalahi

Songgopanna anpe tu boru ni mora

Romada elpasan ni alok-alokon Botima  !

  1. Oi…….! Balos sohabalosan doda hata munuon
  2. Iaelpas-elpas mudu ida anggo naroha

Baen rohamu antong maroban siluamunu

  1. Tandani burangir tombak

Karako maroban rantingna

Hulang nian maroban rotak

Anggohona ni pangalahona

  1. Tanda ni bagas godang

Mardua encel sabariba

Tanda niroha nagodang

Mardua tangan manjagitna

  1. Mangirpasma gulaean

Dilubuk na marbagi dua

Parrohani namangalehen

Godangdo roha mancagitna

  1. Buluon jadi garigit

Dibaen jadi panguhatan

Godangdoda roha manjagit

Taimaroban tuhadengganan

  1. Taiharupedasongoni

Adongdohami dua tolu

Harop doau dielpasi

Sanga bia anso dalan mardomu botima !

  1. Hei ! Laing boru ni mora dope da elpasanni

Alok-alokon Botima !

  1. Haruau peda madung dijagit angkang

Nadohot jagit ni eda

  1. Diakkut roba-roba

Disuan botik ma topi duru

Godangdoale diroha

Manjagit siluamunu

  1. Madungdadijagit boru ni moranta

Bope anak ni moranta onpe laing

Marsapamada ru Raja Panusunan

Tudiadele luai lapatna botimada rajanami.!

  1. Oo….! Elpaskonma tu boru niparkoumanta

Botima!

  1. Ooooou….! Tu boru parkoumanmada jolo

Elpasan ni hataon botima!

  1. Anggohamida anankniparkouman

Anggodung dijagit halahi laing mangihut

Kon dohami botima!

  1. Antong ale anggo dung dijagit halahi

Surduhon mada orang kaya, burangirta.

  1. Orang kaya!

Bangkudu pamarai

Dilombang ni si alogo

Marguru hami manyapai

Hamion nasumamboto

  1. Didia dohamu dakkana

Diamusedehe rantingna

Isedehehamu angkangna

Isemusehami angina

  1. Anso disurduhon burangiron

Anmada angkangna tusiama

Pajolohamu taijojorma surduhon hamu

Ina-ina pandongani

  1. Olo dainang!

Malaluda burangirta raja nami

  1. Antong marluhut mahita, ansotasorahon tu

Boru ni moranta siluantaon

  1. Jadi botimada boru ni mora anami
  2. Jong-jong bayo di sigalangan

Nada hami tusibangkua

Rope hami siandalan

Napa pola hami marsilua

  1. Nahum silua soban-sobanndo

Silua nasopola maroban

Nahum isarat sarupo poda do

Patorang mata dohot roha

  1. Pasisir kota sibolga

Disima manggadis dahanon

Tandagodang ni roha

Jagithamu sohusurduhon

  1. Napepodo tarrarit hami

Anggo lobung manjadi bondar

Napodo tarjagit hami anggo silau nasomargoar

  1. Anggo baya luka nami

Sangape naima hami etong

Anggo baya siluanami

Namargoar sada bonding

  1. Nadale tarjagit hami

Anggo boning galendong

Nadapodo tarjagit hami

Diate-ateon leng maretong

  1. Arion mardomu samon

Hami dompak disiharangkarang

Anggo bonding namion

Bonding na maroban barang

  1. Nadaon tarkali hami

Bondarna siharangkarang

Nadaon baya tarjagit hami

Bonding maroban barang

  1. Antong juragi namion

Mamanjalahi jungjungan na

Anggo siluanamion

Siluanamion mamanjalahi rokkopna

  1. Nadale tarsabi hami

Emeon di ari udan

Onpe nada tarjagit hami

Anggo namanjalhi jungjungan

  1. Anggoon juraginami

Karako ni purbatua

Angoon matarjagit hami

Ale- ale sapanjang bunga

  1. Habang jengkar muli haluang

Mulakbema tuasarna

Nahuman dongan sahoppas magodang

Tarsongon siarum dihauma

  1. Oloda!

Mardame-dame domada

  1. Poken hutagodang domada

Sian mnyogot tunasamon

Tanda ni godang niroha

Jagit hamu su hami surduhon

  1. Ketale tugaroga parmasak jadi marica

Tanda ni godang niroha maruda tangan

Manjagitna

  1. Sada, dua, tolu, opat, lima

Onom pitu urat ni simarata

Huwaluna tumanda ria-ria

Sada-sada udan madabu

  1. Marhapurpar hambaroba

Lalu tusilindung jae

Lalu tusilindung julu

Dihabakkon pidong pitcala

  1. Tudolok lengga ni panyabungan

Hape hamumada baya ibana

Naloja dilappang dituon

  1. Ios! Lunjung-lunjung bulung ni torung

Lait-alit bulung ni pege

Marunte tu sidundung

Ate-ate namargete-get

  1. Hujujar bunga gala-gala

Madabu marbola dua

Taiuppat jolo sada

Sareta lalu hupadua

  1. Dua marsidua-dua

Tolu simartolu-tolu

Diuppat hamu baya dua

Hami sian jolo tolu

  1. Hami bulu parapat

Dilombang nisimarpina-pina

Diumpat hamu ale opat

Hami suan baya lima

  1. Lima noli lima bahatna dua

Bahatna dua puluh lima

Diumpat hamunu mai luma

Hami suan dua puluh lima

  1. Onom noli onom

Bahatna tolu puluh onom

Hami uppat pitu puluh onom

Sadaliandoma lalu modom

  1. Diuppat dera-dera

Dilombang ni saba julu

Hami uppat namandera

Hami payakkon tu jolo munu

  1. Hami pajong-jong mabendera

Tanggal pitu bolas agustus

Dison napasonang roha

Nadiroha madung tulus

  1. Habang ambaroba

Marasar tu saba rimba

Anggo lalu na diroha

Buat hamuma tajom bariba

  1. Aloda boru ni morangku

Boru ni pasak nagori

Tarimo kasih dihamu

Hamu do na pasonang rohanami

  1. Ditaba mali-mali

Didolok ni sidahanon

Tandani satahi

Tolema raptaparrosokohon

  1. Nadale bayo didogo-dogo lombuttai

Nadapolai sianak ninamboru

  1. Tappaknado rottas na

Rim nitahi do gogona

Songonida nasai nasahata

Daodoi sian huruhara

  1. Dison ale timbakonami

Tombako niakum marakum

Jomuran ni boru dairi

Nadirasip boru angkola

Na pasundat-sundat ma manaili

Napaulak-ulak hosa loja

  1. Sanggarudang roba-roba

Hauma nihalak portibi

Janggal mahamu maradat

Borong-borong manatap bunga

Natobang mada rohamunu

Natinggal baya dihauma

Agoan dohami dihuta

Songon lombu agoan ina

  1. Oidah….! Manonomatada

Sasaipedai daganak

Olodah…! Inang nauli lagu

Inang ale pangittubu

Denggan inang ni rohamu

Ingoton sapanjang mangolu

  1. Antong singkam madajolo

Pisang siolat tabar-bari

Antong saimada jolo

Bagiandigan mataulahi

  1. Talidoda matogu

Panambat nitali ladaon

Tahi doda matogu

Tai ulang marsiagoan

  1. Olo! Rohamu tuhaion

Horas, Horas, Horas……..!!!

  1. Horas tondi madingin

Pirtondi matogu

  1. Kesenian daerah Tapanuli Selatan

Burangir nahobang

Padangsidimpuan

  1. Ina bole anak ni namboru

Juguk ma hamu jolo

  1. Oloda! Boruni namoranami
  2. Indon juragami

Raithamu sohudungkon

Indon burangir nami

Jagit hamu sohami surduhon

  1. Burangir namirait

Jolap doi hami loppit

Jolapdoda hami jagit

Hami ucapkon tarimo kasih

  1. Parpudungma parira

Jumajonggi pirana

Sipat nisipang injan

Angkon mulak tunampunasa

  1. Hamu sipaulakkon

Hami baya sipancari

Sukur doma hami dokkon

Tai ate-ateon baya manyihit.

banner 336x280

Tinggalkan Balasan

Alamat email Anda tidak akan dipublikasikan. Ruas yang wajib ditandai *